ارزش موانع طبیعی

بطوری که گفته شد عوارض طبیعی یا موانع مصنوعی و سایر عوامل مادی و معنوی که دارای اثراتی در مراحل مختلف عملیاتی باشند و به نوبه خود در موفقیت شکست و عقب نشینی ارتشها دخالت دارند حال اهم این عوامل را مورد بحث قرار میدهیم:

الف ) رودخانه: تاثیر رودخانه در عملیات نظامی مربوط به وضع طبیعی شکل و مسیر آنها در صحنه عملیات است مشخصات طبیعی رودخانه ها شامل نکات زیر است

وسعت امتداد پهنا عمق شکل سواحل و ساختمان طبیعی آنها و تسلط یکی بر دیگری تعداد و نوع معابر سرعت جریان آب قابلیت کشتیرانی استعداد از نظر طغیان یا یخبندان شکل و وسعت بستر و بالاخره وسعت اراضی که آبیاری می کند.

دراطراف رودخانه- بجز قسمتهای تند و سراشیب بسترها اراضی عموما حاصلخیز بوده و برای هر نوع عمل کشاورزی آماده است. درتمام دنیا اطراف رودخانه بیشتر از سایر نقاط جمعیت رابه خود جذب کرده است. چنانچه وجود شهرها تاسیسات صنعتی شبکه های ارتباطی و سایر امکانات موجب شده که این قبیل رودخانه ها از خطوط سوق الجیشی مهم محسوب شوند. یگانهای نظامی در داخل اراضی سواحل رودخانه پیشروی کرده از جنگلها بیشه ها و آبادیها به منظور پوشش خود استفاده می نمایند .

تدارک غذائی اسکان دادن یگانها رساندن نیروی کمکی اکتشاف تامین و سایر مسائل نظامی – که در حین عملیات دارای اهمیت خاصی است –در حوضه رودخانه ها سهلتر و سریعتر و با اطمینان کاملتری انجام می گیرد.

رودخانه هایی که در داخل منطقه عملیاتی واقع می شوند بوسیله پلهای دائمی یا موقتی از یک طرف دیگر ارتباط می کند. و چون این رفت آمد همیشه در همه جا میسر نیست لذا در جابجایی واحد ها اشکالاتی ایجاد می شود. بعضی از رودخانه ها که گذرگاههای آنها (پل) بوسیله دشمن تخریب شده باشد ممکن است در نتیجه تدابیر سهل و ترتیب ساده ای که قسمت مهندسی انجام می دهد قابل رفت و آمد بشود ولی بر روی بعضی از رودخانه های پهن یا آنهایی که تحت تاثیر آتشهای ایذائی هستند ساختن پل یا پلهای قایقی با اشکال صورت می گیرد.

حفاظت و نگهداری پلهای ثابت و دائمی و سایر وسایل رفت و آمد پیش از شروع جنگ لازم و ضروری است. بر روی رودخانه های بزرگ به ندرت پلهای ثابت و دائمی تعبیه می شود تنها در نقاط اتصال رودخانه ها در گذرگاهای راه آهن با مخارج گزاف پلهای مستحکم ساخته می شود و غالبا حمل و نقل ازراه رودخانه ها توسط قایقهای موتوری و ناوچه های کوچک صورت می گیرد مانند کارون سفیئ رود.

رودخانه های موازی با خطوط عملیات همیشه قابلیت استفاده مخصوصی درعملیات نظامی داشته و باعث تسهیلاتی می شوند. رودخانه های بزرگ یا رودخانه هایی که معابر انها محدود است اگر در یک طرف صحنه عملیات واقع شوند تکیه گاهی محسوب شده جناح آن قسمت را حفظ می نماید .

رودخانه هایی که منطقه عملیات ر به دو قسمت تقسیم می کنند در صورت داشتن گذرگاه و پلها مساعد ترین و مناسب ترین خط عملیات را تشکیل می دهند. رودخانه هایی که نسبت به خط عملیات مورب باشند به نسبت درجه تمایل آن ها به شکل خط اصلی دفاع یا تکیه گاه جناحی مورد استفاده قرار می گیرد.

رودخانه ها همیشه یک مانع مستحکم و مطمئن محسوب نمی شوند در صورتی که کوهها با معابر ثابت خود اثرشان همیشه یکسان است . کلیه معابر طبیعی و مصنوعی که رودخانه ها یافت می شوند قابل تخریب م تعمیر هستند . بنابرین حوضه رودخانه در هر نقطه معین بر حسب زمان و وضعیت قابلیت و استعداد مختلفی را دارا خواهد بود . در رودخانه هایی که طول و امتداد آنها زیاد است (کارون) دیده بانی و حفاظت آنه نسبت به کوهها موشکلتر بوده و قابلیت تدافعی آنه خیلی کم است ولی برای عملیات تعرضی فوق العاده مناسب هستند.

تاسیس پلهای عظیم نظامی روی رودخانه های عریض دقت و ملزومات زیاد لازم دارد. چون از طرفی یک ارتش نمی تواند تمام یگانها و وسایل خود را از روی یک پل عبور دهد بویژه اگر ارتش دشمن هم مزاحمت فراهم نماید لذا ساختن پلها را غیر مقدور می سازد از طرف دیگر برای استفاده وسایل دریایی مانند ناوچه قایق و دیگر وسایل با همین مشکلات مواجه خواهد شد ولی عده کوچک و زبده را در مواقع مخصوصی به منظور شناسای تامین یا دستبرد می توان عبور داد د این صورت باید:

1-عملیات عبور را  از دید دشمن مستور داشت

2-بوسیله تظاهرات بی اساس یا حمل و نقل های بی اساس دشمن را فریب داد

چنانچه رودخانه های عمود به خطوط عملیات در سرحد یا نزدیک آن قرار داشت باشد می توان به عنوان یک مانع مهم از آنها استفاده کرد مشروط بر اینکه فعالیت نیروی هوائی دشمن محدود و کم اثر باشد . بعد از شروع عملیات نظامی رودخانه های بزرگ برای مدافعین یک خط دفاعی محسوب می شود و با استفاده از آن بسهولت می توان از عبور دشمن جلوگیری کرد –رودخانه ارس چنین حالتی را داراست- اولین تدابیری که برای ممانعت از عبور دشمن باید کرد تخریب پلها و در زیر آتش گرفتن گذرگاهها است و اگر دشمن موفق به تهیه سر پل در ساحل مقابل گردید باید بوسیله نیروی احتیاط او را وادار به عقب نشینی به آن طرف  رودخانه کرد.

 مطلب بعدی اشکال زمین و آب و هوا                                          یا علی